Η «σκοτεινή» πλευρά του Μουντιάλ του Κατάρ

Η «σκοτεινή» πλευρά του Μουντιάλ του Κατάρ, από τον τρόπο που επελέγη το Εμιράτο του Κόλπου από τη FIFA το 2010 εν τω μέσω καταγγελιών για εξαγορές παραγόντων και οικονομικά σκάνδαλα, τις τραγικές συνθήκες εργασίας των 2 εκατ. ατόμων που απασχολήθηκαν για την κατασκευή των εγκαταστάσεων με χιλιάδες νεκρούς και μεγάλη εκμετάλλευση, έως τους περιορισμούς ελευθεριών που έχουν οι 1,5 εκατ. ξένοι επισκέπτες που θα το παρακολουθήσουν, ήταν το θέμα που αναπτύχθηκε στην εκπομπή του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου «Με το Πρώτο στην Ευρώπη και τον Κόσμο». Προσκεκλημένος για τον σχολιασμό του ήταν ο Γιάννης Παπαδάτος, δημοσιογράφος διεθνών θεμάτων και με ενασχόληση με τις διάφορες πτυχές των μεγάλων αθλητικών διοργανώσεων, πέραν των αγωνιστικών.

 

Γυρίζοντας το χρόνο πίσω στο 2010, όταν δινόταν από τη FIFA η ανάθεση του Μουντιάλ του 2022 στο Kατάρ, παραμένουν τα ερωτηματικά με τι κριτήριο η Παγκόσμια Ομοσπονδία ποδοσφαίρου έπαιρνε μια τέτοια απόφαση. Υπήρχαν υπεύθυνοι που δεν ήξεραν καλά καλά που βρίσκεται αυτό το Εμιράτο του Κόλπου των 11.637 τετραγωνικών χιλιομέτρων –έκταση περίπου ίση απλώς 3 φορές όσο της Αττικής- και πληθυσμό 2.657.333 κατοίκων. Αν και η FIFA ψάχνει διαρκώς νέες περιοχές για να επεκτείνει την επίδραση του ποδοσφαίρου –και ως τέτοια την ενδιέφερε η Μ. Ανατολή- τις περισσότερες πιθανότητες εθεωρείτο πως είχαν να ξαναπάρουν τη διοργάνωση -μετά το 1990- οι ΗΠΑ. Το Κατάρ, εκτός από τον περιορισμένο πληθυσμό του και τη μικρή του έκταση, δεν είχε καμιά ποδοσφαιρική παράδοση και υποδομή, οι κλιματολογικές συνθήκες θα επέβαλαν να γίνει η διοργάνωση στα τέλη του φθινοπώρου/αρχές χειμώνα (κάτι που αναστατώνει σχεδόν όλα τα πρωταθλήματα του κόσμου), οι κοινωνικές/πολιτικές συνθήκες ήταν –θεωρητικά- αντίθετες από τις αξίες που θα έπρεπε να έχει ο αθλητισμός (ύπαρξη αυταρχικού καθεστώς, κατώτερη θέση για τη γυναίκα, διακρίσεις για την κοινότητα ΛΟΑΤΚΙ κλπ). Ωστόσο, το Εμιράτο προκρίθηκε, με την αλλαγή ψήφου που έκαναν επιφανή στελέχη της FIFA, όπως ο τότε πρόεδρος της UEFA Μισέλ Πλατινί, ο αντιπρόεδρος της FIFA Τζακ Γουόρνερ από το Τρινιντάντ και αρκετοί εκπρόσωποι Αφρικανικών Ποδοσφαιρικών Ομοσπονδιών.

Πολλά ειπώθηκαν και γράφτηκαν για μια καθοριστική συνάντηση του Πλατινί με τον τότε πρίγκιπα διάδοχο και νυν εμίρη του Κατάρ, Ταμίρ Μπιν Χαμάντ αλ-Θανί, στο Μέγαρο Ελιζέ στο Παρίσι, με πρωτοβουλία του Προέδρου της Γαλλίας εκείνη την περίοδο Νικολά Σαρκοζί, λόγω των μεγάλων συμφερόντων της χώρας του στο Κατάρ. Μετά μερικά χρόνια (2019) ασκήθηκε δίωξη κατά του Πλατινί για την εμπλοκή του στο σκάνδαλο «Μουντιάλ του Κατάρ», ενώ είχε ήδη αποπεμφθεί δια βίου μαζί με τον τότε πρόεδρο της FIFA, Ζεπ Μπλάτερ, για άλλο οικονομικό σκάνδαλο που συγκλόνησε το παγκόσμιο ποδόσφαιρο. Επίσης, υπήρξαν αποκαλύψεις για χρηματισμούς του Γουόρνερ και Αφρικανών παραγόντων, ενώ το 2020 αποκαλύφθηκε ότι το καταριανό τηλεοπτικό δίκτυο Al Jazeera είχε πληρώσει 400 εκατομμύρια δολάρια στη FIFA για τα τηλεοπτικά δικαιώματα του Μουντιάλ, τρεις εβδομάδες πριν ληφθεί η οριστική απόφαση για τη χώρα διεξαγωγής του. Λίγο καιρό αργότερα οι Sunday Times παρουσίαζαν ρεπορτάζ ότι το αραβικό τηλεοπτικό δίκτυο είχε δεσμευτεί να καταθέσει 100 εκατομμύρια δολάρια σε λογαριασμό της FIFA στην περίπτωση που το Κατάρ έπαιρνε τη διοργάνωση.

Σίγουρα ένα μεγάλο δέλεαρ για την επιλογή του Κατάρ υπήρξε το γεγονός πως το Εμιράτο ήταν διατεθειμένο να προβεί σε τεράστιες δαπάνες με την ανάληψη της διοργάνωσης, για την κατασκευή των 8 γηπέδων που θα χρησιμοποιηθούν (το ένα υπήρχε και ανακατασκευάστηκε ριζικά), αλλά και μια σειρά από υποδομές στις μεταφορές, στους χώρους διαμονής κλπ. Υπολογίζεται ότι έχουν δαπανηθεί πάνω από 220 δις. δολ. (μόνον 36 δις. στοίχισε το νέο μετρό της Ντόχα και οι συνδέσεις του με τις πέριξ περιοχές που υπάρχουν τα υπόλοιπα γήπεδα). Ωστόσο, το 4ο σε κατά κεφαλή ΑΕΠ στον κόσμο κράτος τονίζει πως το πολύ μεγάλο μέρος των χρημάτων πήγε στη δημιουργία υποδομών που αναδιαμορφώνουν το Εμιράτο και το βάζουν στον παγκόσμιο χάρτη ως τουριστικό, επιχειρηματικό κέντρο και προορισμό. Από τα 8 γήπεδα (80.000-40.000 χιλ. θέσεων) το ένα φτιαγμένο από κοντέινερ θα αποσυναρμολογηθεί, ένα άλλο θα μεταβληθεί σε εξ ολοκλήρου κέντρο επιχειρηματικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων, ενώ στα υπόλοιπα 6 γήπεδα θα μείνουν οι μισές θέσεις ώστε να μπορούν να έχουν εναλλακτικές χρήσεις, Έτσι, το πάμπλουτο Κατάρ προβάλλει μια μετα-αγωνιστική χρήση των αθλητικών χώρων και υποδομών, καθώς και μια συνολική αναδιοργάνωσή του, κάτι που τελικά δεν επετεύχθη στην Ελλάδα, με την ανάληψη των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας.

Πάντως, το πιο μελανό σημείο της διοργάνωσης του Μουντιάλ στο Κατάρ είναι ασφαλώς οι εργασιακές συνθήκες για τα 2 περίπου εκατ. εργαζόμενους που απασχολήθηκαν -βασικά από χώρες της Ασίας- και οι οποίοι χρησιμοποιήθηκαν για να κατασκευαστούν τα παραπάνω. Τα 11 χρόνια που κράτησε αυτή η διαδικασία οι καταγγελίες από ΜΚΟ έως τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας ήταν πολυάριθμες για καταπάτηση κάθε πολιτισμένης έννοιας εργασιακών δικαιωμάτων, καθώς και για δουλειά σε συνθήκες απάνθρωπες και χωρίς ασφάλεια, με αποτέλεσμα την ύπαρξη χιλιάδων θανάτων. Η επικρατέστερη άποψη είναι πως οι νεκροί εργαζόμενοι του Μουντιάλ του Κατάρ είναι περίπου 6700, αλλά η Διεθνής Αμνηστία τους ανεβάζει σε 15.000, ενώ το ίδιο το Εμιράτο παραδέχεται μόλις λίγες δεκάδες. Επίσης, όλοι οι ξένοι εργαζόμενοι, κυρίως τον κατασκευαστικό κλάδο και τις οικιακές εργασίες, εντάσσονταν στο σύστημα kafala που ισχύει σε αρκετές χώρες του Κόλπου. Σύμφωνα μ’ αυτό, οι ξένοι εργάτες υποχρεούνται να έχουν έναν σπόνσορα, δηλαδή κάποιον κηδεμόνα εντός της χώρας στην οποία βρίσκονται, ο οποίος είναι υπεύθυνος για τη βίζα και το νομικό τους καθεστώς. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να υπάρχουν πάρα πολλές καταγγελίες εκμετάλλευσης των εργαζομένων, πολλοί από τους οποίους κατέληγαν να πληρώνουν για να δουλεύουν, αντί να αμείβονται.

Επίσης, μια λίγο γνωστή πτυχή είναι το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του Μουντιάλ, όχι μόνον κατά την περίοδο των κατασκευών ή τώρα της διοργάνωσης, όσο και μετά για τη διατήρηση του χλοοτάπητα των γηπέδων. Για αυτό θα απαιτούνται πολλές χιλιάδες λίτρα νερού, ειδικά τους θερμούς μήνες, τα οποία θα προέρχονται από αφαλάτωση. Ωστόσο, η αφαλάτωση, στην οποία βασίζονται σε μεγάλο βαθμό όλες οι χώρες του Κόλπου ( αντιπροσωπεύοντας το 43% των ποσοτήτων που αφαλατώνονται παγκοσμίως) δεν είναι ανώδυνη για το περιβάλλον, μια και για να επιτευχθεί χρησιμοποιούνται μεγάλες ποσότητες μαζούτ (η Σαουδική Αραβία, που παράγει το 1/5 του αφαλατωμένου νερού παγκοσμίως, χρησιμοποιεί περίπου 30 εργοστάσια που καίνε 300.000 βαρέλια μαζούτ την ημέρα), το δε νερό που επιστρέφουν τα εργοστάσια αφαλάτωσης πίσω στη θάλασσα είναι θερμότερο, πιο αλμυρό και τοξικό, ενώ μπορεί να περιέχει χλώριο ή βαρέα μέταλλα και άλλες χημικές ουσίες που βλάπτουν τη θαλάσσια βιοποικιλότητα και ειδικά εκείνους τους οργανισμούς που βρίσκονται στον πυθμένα της θάλασσας. Οι αλλοιώσεις αυτές έχουν αρχίσει να γίνονται αισθητές σε σημαντικό βαθμό στον Περσικό Κόλπο και την Ερυθρά Θάλασσα.

Κατόπιν όλων τούτων, ορισμένοι αναλυτές κάνουν μια σύγκριση του Μουντιάλ του 2022 στο Κατάρ με εκείνο του Παγκοσμίου Κυπέλου Ποδοσφαίρου του 1938 στη Γαλλία, ένα σχεδόν χρόνο πριν την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Σ’ αυτό, παρά την ύπαρξη στο Παρίσι της προοδευτικής κυβέρνησης του Λαϊκού Μετώπου, προκειμένου να μην διαταραχθεί η διοργάνωση καταπατήθηκαν μια σειρά από βασικές αρχές κι ελευθερίες, σε σχέση με τη συμμετοχή της ναζιστικής Γερμανίας (που μόλις είχε ενσωματώσει παράνομα την Αυστρία και είχε ενοποιήσει τις εθνικές ομάδες των δύο χωρών), τη φασιστική Ιταλία που θεωρείται πως κατέκτησε το κύπελο με απειλές και εύνοια, καθώς και άλλα ιδιόμορφα γεγονότα, που από τότε δεν μπορούσαν να έχουν σχέση με μια υγιή αντίληψη του αθλητισμού.

www.ertnews.gr

Διαβάστε περισσότερα… Read More