Θάνατος από τον ουρανό: Τα drones στον πόλεμο Ρωσίας – Ουκρανίας

Παρόλο που τα drones έχουν εμφανιστεί σε συγκρούσεις στο παρελθόν, όπως στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ (2020) και στη Συρία (2011), η ρωσο-ουκρανική σύγκρουση αντιπροσωπεύει ίσως τον πρώτο σύγχρονο «πόλεμο των drones».

Ενώ οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι δε θα κρίνουν το αποτέλεσμα του πολέμου, τα σύγχρονα αυτά «εργαλεία» έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στις συγκρούσεις των δύο πλευρών από το Φεβρουάριο του 2022, όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία.

Οι ρωσικές δυνάμεις έχουν χρησιμοποιήσει τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη κυρίως για αναγνωριστικούς σκοπούς, ενώ η Ουκρανία έχει δώσει πολύ μεγαλύτερη σημασία σε αυτά τα συστήματα, καθώς αποτελούν το βασικό της όπλο για να αντισταθμίσει τη στρατιωτική υπεροχή του αντιπάλου της.

Ποιες επιθέσεις έχουν γίνει

Σύμφωνα με αναφορές ρωσικών μέσων ενημέρωσης που παρακολουθούνται από το BBC Verify, υπήρξαν περισσότερες από 120 ύποπτες επιθέσεις με drone φέτος στη Ρωσία και σε εδάφη της Ουκρανίας που ελέγχονται από τη Ρωσία. Αυτές έχουν συγκεντρωθεί στις περιοχές Μπριάνσκ και Μπελγκορόντ στη Ρωσία κοντά στα δυτικά σύνορα με την Ουκρανία, καθώς και στην προσαρτημένη από τη Ρωσία Κριμαία, ενώ υπήρξε και μια σειρά επιθέσεων με drone στην περιοχή της Μόσχας τους τελευταίους μήνες, η οποία απέχει περίπου 450 χιλιόμετρα από τα σύνορα.

Οι αναφερόμενες επιθέσεις με drone σε ρωσικούς στόχους από την αρχή του 2023 (BBC)

Στις 27 Φεβρουαρίου, ρωσική επίθεση με drones στην πόλη Χμελνίτσι της Δυτικής Ουκρανίας άφησε 2 νεκρούς και 3 τραυματίες.

Οι εγκαταστάσεις πετρελαίου, τα αεροδρόμια και οι ενεργειακές υποδομές έχουν τεθεί στο στόχαστρο. Έχουν εντοπιστεί τουλάχιστον εννέα αναφερόμενες επιθέσεις με drone σε αποθήκες πετρελαίου. Μία από αυτές ήταν στη Σεβαστούπολη, μια μεγάλη πόλη της Κριμαίας, η οποία χτυπήθηκε στις 29 Απριλίου, καταστρέφοντας αρκετές από τις δεξαμενές πετρελαίου της.

Η Ρωσία κατηγόρησε την Ουκρανία ότι προσπάθησε να σκοτώσει τον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν σε μια υποτιθέμενη επίθεση στην κατοικία του στο Κρεμλίνο στις 3 Μαΐου, κάτι που το Κίεβο αρνείται.

Μια άλλη ύποπτη επίθεση με μη επανδρωμένο αεροσκάφος τραυμάτισε τουλάχιστον 10 Ρώσους στρατιώτες σε στρατιωτικό πεδίο εκπαίδευσης στην περιοχή Βορονέζ στις 10 Μαΐου, σύμφωνα με δημοσιεύματα τοπικών ΜΜΕ.

Η μεγαλύτερη επίθεση με drones από την έναρξη του πολέμου πραγματοποιήθηκε στις 28 Μαΐου με στόχο το Κίεβο, με απολογισμό έναν νεκρό.

Κύμα επιθέσεων στις 30 Μαΐου στη Μόσχα προκάλεσε ζημιές σε πολλά κτίρια.

Στις 31 Μαΐου, ένα διυλιστήριο πετρελαίου πυρπολήθηκε στην επικράτεια Κρασνοντάρ στη νότια Ρωσία, περίπου 200 χιλιόμετρα (124 μίλια) από τα σύνορα της Κριμαίας. Ο περιφερειάρχης είπε ότι πιθανότατα προκλήθηκε από drone.

Οι πτήσεις αναγκάστηκαν να εκτραπούν από το διεθνές αεροδρόμιο Βνουκόβο στη Μόσχα μετά από επίθεση με drone στις 4 Ιουλίου. Το αεροδρόμιο έκλεισε επίσης για λίγο μετά τις επιθέσεις με drone στις 30 Ιουλίου και 1 Αυγούστου.

Στις 3 Ιουλίου, ρωσικό drone σκότωσε 2 άτομα και τραυμάτισε 19 στην πόλη Σούμι της Βόρειας Ουκρανίας

Στις 14 Ιουλίου, 56 χρονος τραυματίστηκε σε ρωσική επίθεση με drone στη γενέτειρα του Βολοντίμιρ Ζελένκσκι, Κριβί Ριχ.

Σήμερα, 4 Αυγούστου, ρωσικό πλοίο χτυπήθηκε στη Μαύρη Θάλασσα από drone.

(Telegram Channel of Odesa Region Governor Oleh Kiper via AP)

Πόσα και ποια drones χρησιμοποιούνται

Tα drone που απαρτίζουν το ρωσικό στόλο είναι τα Granat 1, Granat 2, Eleron-3, Zala, Orlan-10, Takhion και Zastava, ενώ η Ουκρανία βασίζεται κυρίως στα DJI Mavic, Bayraktar TB2, Switchblade και Phoenix Ghost.

Ο αριθμός των drones που χρησιμοποιούνται στην Ουκρανία αμφισβητείται. Σύμφωνα με το Royal United Services Institute (RUSI) του Ηνωμένου Βασιλείου, οι ουκρανικές δυνάμεις ενδέχεται να χάνουν περίπου 10.000 μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα το μήνα. Ωστόσο, ο Σεζάρ Πιντάντο, καθηγητής άμυνας και ασφάλειας είπε ότι ο αριθμός είναι «εντελώς υπερβολικός». Ένας ειδικός στα drones για στρατιωτική εφαρμογή, δήλωσε ότι αμφιβάλλει ακόμη και ότι υπάρχουν 10.000 drones σε υπηρεσία σε στρατούς σε όλη την Ευρώπη. «Αν κοιτάξετε όλους τους πιθανούς τύπους, συμπεριλαμβανομένων των drones που κατασκευάζουν ορισμένοι Ουκρανοί, πιθανότατα μιλάμε για πολλές δεκάδες που χρησιμοποιούνται την ημέρα σε αυτόν τον πόλεμο». Η Ρωσία προσπαθεί επίσης να αγοράσει περισσότερα drones και ο Πιντάντο είπε ότι διάβασε πρόσφατα ότι η Μόσχα είχε υπογράψει συμβόλαιο για 2.000 μονάδες, τη μεγαλύτερη αγορά της ποτέ. Ωστόσο, απαιτούνται πολλά περισσότερα μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα στο πεδίο της μάχης για να καταστεί αποτελεσματικός ο πόλεμος με drone.

Ποιος εξοπλίζει τις δύο χώρες

Ο στόλος των μη επανδρωμένων αεροσκαφών της Ρωσίας ήταν σχεδόν εξ ολοκλήρου γηγενής στην αρχή του πολέμου, και μόλις στα μέσα του καλοκαιριού ο στρατός στράφηκε προς τα εμπορικά drones και πλησίασε το Ιράν για να συμπληρώσει το μειούμενο στρατιωτικό του απόθεμα. Το Ιράν είναι ένας ανυπόληπτος προμηθευτής μη επανδρωμένων αεροσκαφών σε πολλές τρομοκρατικές ομάδες και το καθεστώς βρίσκεται υπό αρκετή εσωτερική πίεση για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ωστόσο η Ρωσία είχε ελάχιστες επιλογές για να συμπληρώσει το εξαντλημένο της οπλοστάσιο. Αυτό έχει νόημα αν αναλογιστούμε πώς οι διεθνείς κυρώσεις που εφαρμόζονται στη Ρωσία έχουν μειώσει την ικανότητα αναπλήρωσης ενός στόλου που μειώνεται είτε με πλήρη οχήματα είτε με εξαρτήματα.

Αντίθετα, η Ουκρανία έχει μεγαλύτερη εξωτερική υποστήριξη, καθώς προμηθεύεται από ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Τουρκία, Νορβηγία. Μάλιστα, μια μέρα μετά τον πόλεμο, το ουκρανικό Υπουργείο Άμυνας απηύθυνε μια έκκληση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προς τους πολίτες να δωρίσουν μαζικά drones.

(AP Photo/Efrem Lukatsky)

Η διαφορά πολιτικής

Πριν από την εισβολή στην Ουκρανία, η Ρωσία επέκτεινε το οπλοστάσιό της με αναγνωριστικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη, διαφημίζοντάς το ως τεχνολογία που θα άλλαζε το παιχνίδι, βασισμένη σε κάποιο βαθμό στην εμπειρία που είχε αποκτηθεί από τη Συρία, το Ναγκόρνο-Καραμπάχ και το Ντονμπάς το 2014.

Εν τω μεταξύ, η Ουκρανία ενσωμάτωσε όλο το φάσμα των drones στις δομές των δυνάμεών της για αναγνώριση και χτυπήματα από την αρχή. Δίνοντας έμφαση σε μοντέλα με 4 ρότορες (τετρακόπτερα) με κατακόρυφη απογείωση και προσγείωση και ικανότητες αιώρησης, οι ουκρανικές δυνάμεις κατάφεραν να δημιουργήσουν έναν ικανό στόλο εμπορικών drones.

Η χρήση drones από την Ουκρανία έχει επηρεάσει δραματικά τη συμπεριφορά στο πεδίο της μάχης, καθώς δίνουν τη δυνατότητα παρατήρησης των εχθρικών δυνάμεων, συλλογής πληροφοριών, πλήξης στόχων, ακόμη και καταγραφής βίντεο που μπορούν αργότερα να δημοσιοποιηθούν για να αποθαρρύνουν τη ρωσική πλευρά. Η ικανότητα της Ουκρανίας να συνδυάζει εμπορικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη στο ευρύτερο εναέριο οπλοστάσιό της και να τη συνδυάζει με παραδοσιακά όπλα και χερσαία στρατεύματα είναι το θεμέλιο της επιτυχίας της να αντισταθεί στον ισχυρότερο ρωσικό στρατό.

Πού οφείλεται η υπεροχή της Ουκρανίας

Γιατί η Ουκρανία καινοτομεί τόσο καλά με τα drones; Γιατί η Μόσχα απέτυχε σε αυτό, ειδικά επειδή οι Ρώσοι αξιωματούχοι είχαν προηγουμένως δει αυτή τη στρατηγική στη Συρία και το Ντονμπάς και αναγνώρισαν ότι ήταν σημαντική; Ένας ανώνυμος εθελοντής μαχητής των ΗΠΑ ενσωματωμένος σε μια ουκρανική μονάδα εξήγησε ότι αυτό προέκυψε από ανάγκη: «Οι πιο αδύναμοι μαχητές καινοτομούν ή πεθαίνουν. Όσοι επιβιώνουν αξιοποιούν έξυπνα τους πόρους που διαθέτουν. Αντλούν από τη διαθέσιμη εμπειρία, συμπεριλαμβανομένης της μη στρατιωτικής εμπειρίας, και πειραματίζονται πιο εύκολα. Αποδέχονται συμβιβασμούς που οι παραδοσιακοί στρατιώτες μπορεί να μην τις κάνουν, όπως ρήγματα στην αλυσίδα εντολών ή στη ροή πληροφοριών και κινδύνους που συνοδεύουν τους μη ασφαλείς συνδέσμους δεδομένων».

Το παραδοσιακό δόγμα του ρωσικού στρατού αγωνίστηκε για να ενσωματώσει αυτές τις μεθόδους. Μια αναφορά ρωσικών μέσων ενημέρωσης τόνισε ότι «αυτή η μαζική χρήση εμπορικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών είναι ένα είδος επανάστασης από τα κάτω. Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη μπήκαν στον στρατό από τη ζωή των πολιτών από το 2014». Πράγματι, οι ουκρανικές δυνάμεις στράφηκαν σε εμπορικά drones μετά την κατάληψη της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014 και την ένταση των αυτονομιστικών συγκρούσεων στο Ντονμπάς, χαρακτηρίζοντας τα drones ως πυραύλους των φτωχών.

Τα διαφορετικά δόγματα της Ρωσίας και της Ουκρανίας αντικατοπτρίζουν τη στρατιωτική τους κουλτούρα: η Ουκρανία έχει υιοθετήσει την ευελιξία, ενώ η Ρωσία διατήρησε την εστίασή της στην παραδοσιακή αεροπορική δύναμη. Ωστόσο, βλέποντας τον αντίκτυπο των μικρών drones στη στόχευση, την επεξεργασία πληροφοριών και τον έλεγχο, η Ρωσία αρχίζει να υιοθετεί αυτή τη στροφή.

Πηγές: Le Monde, Reuters, Euronews, BBC, Arms Control Association

Επιμέλεια: Εμμανουέλα Μαθιουδάκη

www.ertnews.gr

Διαβάστε περισσότερα… Read More