Σερβία: Όλες οι εκλογές από τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο μέχρι σήμερα – Πόσο επηρεάζει το θεσμό η απουσία δημοκρατικής παράδοσης
Η Σερβία δεν έχει κάποια παράδοση δημοκρατικότητας στην διενέργεια εκλογών. Από τις εκλογές βίας, νοθείας και πραξικοπημάτων κατά την περίοδο της μοναρχίας εισήλθε, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, στην κομμουνιστική περίοδο όπου οι εκλογές δεν είχαν καμία σημασία αφού σ αυτές συμμετείχαν οι υποψήφιοι ενός κόμματος.
Η «χήρα» κάλπη και τα «ψηφοδέλτια» από καουτσούκ
Οι πρώτες εκλογές στην μεταπολεμική Γιουγκοσλαβία διεξήχθησαν σε συνθήκες απόλυτης κυριαρχίας των κομουνιστών του Τίτο. Οι Παρτιζάνοι είχαν ήδη αναγνωριστεί από την δύση, κατά τη διάσκεψη της Τεχεράνης, ως το μοναδικό αντιστασιακό κίνημα κατά των φασιστών και ναζιστών κατακτητών. Ακόμη και ο Βασιλιάς Πέτρος ο Β΄ Καρατζόρτζεβιτς, από το Λονδίνο όπου είχε διαφύγει, κάλεσε, τον Σεπτέμβριο του 1944, τις αντιστασιακές ομάδες των φιλομοναρχικών στην Γιουγκοσλαβία να τεθούν υπό την διοίκηση του Τίτο. Υπό αυτές τις συνθήκες οι κομουνιστές δεν είχαν κανένα εμπόδιο στην προσπάθεια τους να εφαρμόσουν το σοβιετικό μοντέλο πολιτικής διακυβέρνησης.
Ο Τίτο ωστόσο, μετά από παρέμβαση του Γουίνστον Τσόρτσιλ, δέχθηκε να διεξαχθούν εκλογές με την συμμετοχή και των προπολεμικών κομμάτων που δεν είχαν συνεργαστεί με του κατακτητές. Οι εκλογές ορίστηκαν για τις 11 Νοεμβρίου του 1945. Το Κομμουνιστικό Κόμμα κατέβηκε σε συνεργασία με δύο αστικά κόμματα και αντιστασιακά κινήματα υπό την ονομασία «Λαϊκό Μέτωπο». Επικεφαλής του συνασπισμού ήταν ο Γιόσιπ Μπροζ – Τίτο. Τα άλλα κόμματα της προπολεμικής Γιουγκοσλαβίας δεν κατάφεραν να συνασπιστούν και δήλωσαν αποχή από τις εκλογές καταγγέλλοντας καθεστώς βίας, τρομοκρατίας και εκβιασμών από την πλευρά των κομμουνιστών. Στις εκλογές αυτές δικαίωμα ψήφου είχαν όλοι οι πολίτες άνω των δεκαοχτώ ετών και για πρώτη φορά απέκτησαν δικαίωμα ψήφου και οι γυναίκες. Την δυνατότητα να ψηφίσουν έλαβαν και όσοι ανήλικοι συμμετείχαν στο ένοπλο αγώνα κατά των κατακτητών με το σκεπτικό: «Αφού μπορούσαν να πολεμούν τον κατακτητή είναι ώριμοι και για να ψηφίσουν».
Από τους εκλογικούς καταλόγους διεγράφησαν 194,158 άτομα τα οποία είχαν καταδικαστεί ως συνεργάτες των κατακτητών. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο τρόπος διεξαγωγής της εκλογικής διαδικασία. Στα εκλογικά τμήματα υπήρχαν τόσες κάλπες όσες και οι λίστες που διεκδικούσαν την ψήφο των πολιτών. Εξαιτίας της αποχής των προπολεμικών κομμάτων η μεταβατική κυβέρνηση όπου κυριαρχούσαν οι κομμουνιστές, προκειμένου να δημιουργηθεί η εντύπωση στο εξωτερικό ότι οι εκλογές είναι δημοκρατικές, αποφάσισε να στηθούν δύο κάλπες. Η μία κάλπη έφερε το όνομα του συνασπισμού «Λαϊκό μέτωπο» και η δεύτερη ονομαστικέ «κενή κάλπη» ή «χήρα» όπως έμεινε γνωστή στην λαϊκή μνήμη. Εξαιτίας του αναλφαβητισμού σε μεγάλο τμήμα του πληθυσμού, η ψηφοφορία δεν γινόταν με ψηφοδέλτιο αλλά με μπαλάκι από καουτσούκ, διαμετρήματος ενός εκατοστού, το οποίο ο ψηφοφόρος, αφού έβαζε την παλάμη του μέσα και στις δύο κάλπες, το άφηνε στην κάλπη του συνδυασμού που ήθελε να ψηφίσει. Στο τέλος έδειχνε ανοιχτή την παλάμη στην επιτροπή για να διαπιστωθεί ότι ψήφισε. Την μυστικότατα της ψηφοφορίας διασφάλιζε σε κάποιο βαθμό το γεγονός ότι οι κάλπες είχαν εσωτερική επένδυση από μάλλινο ύφασμα ώστε να μην προκαλείτε ήχος όταν πέφτει το μπαλάκι. Βέβαια αυτός ο τρόπος ψηφοφορίας δεν τηρούνταν παντού. Σε κάποιες περιοχές στο εσωτερικό της χώρας, όπου δεν μπορούσε να φτάσει το εκλογικό υλικό, αντί για μπαλάκια από καουτσούκ χρησιμοποιούνταν καρύδια. Στις περιπτώσεις αυτές ήταν εύκολο για τα κομματικά όργανα του Τίτο, που επέβλεπαν την διαδικασία, να καταλάβουν από τον ήχο τι ψηφίζει ο κάθε ψηφοφόρος. Ήταν επίσης ευκολότερο να αλλοιωθεί και το αποτέλεσμα αφού τις αρνητικές για το καθεστώς ψήφους τις έτρωγαν στο τέλος της διαδικασίας τα μέλη της εφορευτικής επιτροπής. Σε εκείνες τις εκλογές ο συνδυασμός «Λαϊκό μέτωπο» έλαβε το 90.48% των ψήφων ενώ την «χήρα» ψήφισε το 9,52% των ψηφισάντων. Οι εκλογές το 1945 αποτέλεσαν στην ουσία και ένα δημοψήφισμα για το πολίτευμα, την κατάργηση της βασιλείας και την επιβολή ενός μονοκομματικού καθεστώτος που διήρκησε μέχρι το 1990 και την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας.
Οι παιδικές αρρώστιες της μετάβασης από τον ολοκληρωτισμό στην πολυκομματική δημοκρατία
Οι πρώτες πολυκομματικές εκλογές στη Σερβία το 1990 επίσης δεν ήταν καθόλου δημοκρατικές. Ο Σλομπόνταν Μιλόσεβιτς αφού μετονόμασε Σοσιαλιστικό το Κομμουνιστικό Κόμμα καβάλησε το άρμα του εθνικισμού συσπειρώνοντας ετερόκλιτες ιδεολογικά δυνάμεις. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα έλαβε το 46,08% των ψήφων αλλά εξαιτίας του εκλογικού νόμου και της διαίρεσης της Σερβίας σε 250 εκλογικές περιφέρειες κατέλαβε τις 194 από τις 250 έδρες του κοινοβουλίου. Ενδιαφέρον είναι ότι οι Σοσιαλιστές σ εκείνες τις εκλογές κατέβηκαν με κεντρικό σύνθημα: «Μ εμάς δεν υπάρχει αβεβαιότητα». Ακολούθησαν δέκα χρόνια αβεβαιότητας, διεθνούς αποκλεισμού, οικονομικής κατάρρευσης, κοινωνικής εξαθλίωσης και πολέμων. Όλες οι εκλογικές αναμετρήσεις την περίοδο διακυβέρνησης Μιλόσεβιτς κάθε άλλο παρά δημοκρατικές θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν. Τρομοκράτηση ψηφοφόρων, εκβιασμοί, εξαγορά ψήφων, κάλπες γεμάτες ψηφοδέλτια πριν ξεκινήσει η εκλογική διαδικασία, σάκοι με ψηφοδέλτια του Σοσιαλιστικού Κόμματος που έφταναν μεταμεσονύχτια στις αποθήκες της Κεντρικής Εφορευτικής Επιτροπής στο Βελιγράδι όπου γίνονταν η καταμέτρηση. Όλα αυτά έχουν καταγραφεί από ξένους παρατηρητές ή καταγγελθεί από την αντιπολίτευση σε κάθε εκλογική διαδικασία. Το 2000 μετά την πτώση του καθεστώτος Μιλόσεβιτς ακολούθησε μία περίοδος εκδημοκρατισμού της χώρας που διακόπηκε ωστόσο σύντομα και βίαια τρία χρόνια αργότερα με την δολοφονία του φιλοδυτικού πρωθυπουργού Ζόραν Τζίντζιτς.
Σήμερα η Σερβία δείχνει να μην έχει ακόμη ξεπεράσει τις παιδικές αρρώστιες της μετάβασης από τον ολοκληρωτισμό και την απολυταρχία στο δημοκρατικό μοντέλο διακυβέρνησης. Η εκλογική διαδικασία είναι σαφώς πιο δημοκρατική αλλά φαινόμενα απολυταρχισμού της εξουσίας παρατηρούνται και σήμερα και καθορίζουν το εκλογικό αποτέλεσμα. Το δέλεαρ της εξουσίας είναι τόσο ισχυρό που δεν επιτρέπει στους κυβερνώντες να αποδεχθούν ότι η εναλλαγή στην διακυβέρνηση της χώρας αποτελεί στοιχείο της δημοκρατικής κανονικότητας.
Σερβία – Ανταπόκριση: Νικόλαος Πέλπας
www.ertnews.gr
Διαβάστε περισσότερα… Read More
