Αναλύοντας επί χρόνια εσφαλμένα τον Ερντογάν

Οι εσφαλμένες παραδοχές δημοσκόπων και αναλυτών στη Δύση, που προδίκαζαν την πτώση Ερντογάν, για να υπάρξει τελικά αντίθετο αποτέλεσμα, αναλύθηκαν στην εκπομπή του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου «Με το Πρώτο στην Ευρώπη και τον Κόσμο».

Προσπαθώντας να κατανοήσει κανείς όχι μόνον την αποτυχία των περισσότερων δημοσκοπήσεων στην Τουρκία ως προς την πολιτική επιβίωση του Ερντογάν και την πιθανή νίκη του στο β’ γύρο, αλλά και τις πολλές εκτιμήσεις/αναλύσεις σε δυτικές χώρες που τα τελευταία περίπου δύο χρόνια προδίκαζαν την πτώση του, καταρχήν εστιάζεται στην υπερβολική προσωποκεντρική προσέγγιση της τουρκικής πολιτικής ζωής –ένα λάθος που κατεξοχήν γινόταν στην Ελλάδα- παραβλέποντας την θεσμική διάσταση και τη δυναμική της πολιτικής κουλτούρας της γείτονος. Π.χ. η επιθετική ρητορική του Ερντογάν κατά της Ελλάδας ερμηνεύτηκε ως εκλογική τακτική συσπείρωσης ψηφοφόρων. Ωστόσο, μετά τους σεισμούς στην Τουρκία υπήρξε μια πλήρης μεταστροφή στη ρητορική, αλλά και αποχή από κάθε επιχειρησιακή ενέργεια στη θάλασσα και τον αέρα χωρίς να υπάρξει, όπως φάνηκε, εκλογικό κόστος για τον Ερντογάν, ούτε το ζήτημα «Ελλάδα» να αποτελέσει κάποιο σημαντικό διακύβευμα των εκλογών.  

Η δεύτερη παραδοχή που μέχρι στιγμής διαψεύστηκε –αν και πρώτα 24ωρα μετά τον α’ γύρο των εκλογών υπήρξε σχετική αναταραχή στην Τουρκία με τράπεζες, καταθέτες, εσπευσμένες αγορές συναλλάγματος και χρυσού- είναι ότι η ένταση της οικονομικής κρίσης, οι συνέπειες του πληθωρισμού και οι πρόσφατοι σεισμοί θα προκαλούσαν την εκλογική πτώση του Ερντογάν. Τελικά, η οικονομική κρίση δεν είχε φθοροποιό αποτέλεσμα, γιατί γενιές πολιτών έχουν περάσει πολλές ανάλογες κρίσεις υπό κεμαλικές κυβερνήσεις. Από την άλλη, είναι αναμφισβήτητη η άνοδος του βιοτικού επιπέδου πολλών στρωμάτων και των γενικότερων οικονομικών επιτευγμάτων της χώρας επί Ερντογάν. Επιπλέον, η Τουρκία δεν είναι αποτελεί κοινωνία όπου μπορούν να αναπτυχθούν κινήματα διαμαρτυρίας καθαρώς για κοινωνικοοικονικά ζητήματα. Στο θέμα αυτό γινόταν κι ένα μεθοδολογικό σφάλμα εκ μέρους των δυτικών ΜΜΕ και αναλυτών, γιατί λαμβανόταν ως δεδομένη η εκλογική συμπεριφορά των ευρωπαϊκών πολιτικών συστημάτων για τέτοια ζητήματα. Κι αυτό διότι στις περισσότερες δυτικές/ευρωπαϊκές χώρες η κομματική ταύτιση αφορά πλέον ένα μικρό ποσοστό του εκλογικού σώματος, ενώ ο πλουραλισμός της ενημέρωσης και οι ισχυροί μηχανισμοί λογοδοσίας φθείρουν ταχύτατα τις κυβερνητικές ηγεσίας.  Αντιθέτως, οι περιορισμοί του κομματικού ανταγωνισμού στην Τουρκία.  οι κυβερνητικές παρεμβάσεις στα μέσα ενημέρωσης και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών έχουν σαφείς συνέπειες στην εκδήλωση αμφισβήτησης κατά της κυβέρνησης. Επίσης, το ΑΚP φέρεται να έχει μερικά εκατ., μέλη, κάτι πλέον αδιανόητο για δυτικές ή μη ολοκληρωτικές χώρες.

Τέλος, όπως σημειώνει ο κ. Παπάζογλου, η επιτυχία του Ερντογάν είναι αποτέλεσμα και της συνταγματικής μεταρρύθμισης, μετά την καθιέρωση του προεδρικού συστήματος με ταυτόχρονα νομοθετικές και εκτελεστικές αρμοδιότητες. Αυτό δημιουργεί μια εξαιρετικά δύσκολη συνθήκη για τον κομματικό ανταγωνισμό, καθώς έπρεπε να βρεθεί ένας ισάξιος ανταγωνιστής του Ερντογάν για τον μονοπρόσωπο πανίσχυρο προεδρικό θεσμό, κάτι που δεν κατάφερε η αντιπολίτευση ούτε το 2018 με την υποψηφιότητα Ιντζέ, ούτε τώρα με την περίπτωση Κιλιντζάρογλου κι ας πλαισιώθηκε από δύο πιο δημοφιλείς υποψήφιους αντιπροέδρους.   Ωστόσο, όπως προσθέτει ο κ. Παπάζογλου, το προεδρικό σύστημα με τον τρόπο που το δημιούργησε ο Ερντογάν έχει και το μειονέκτημα πως η απουσία ενός πρωθυπουργού και μιας κυβέρνησης, η οποία να εξαρτάται από την πλειοψηφία της Βουλής και που να μπορεί να ανασχηματίζεται ριζικά μέσα στην 5ετία, δεν προσφέρει τις «βαλβίδες εκτόνωσης» που υπάρχουν π.χ. στο ημιπροεδρικό σύστημα της Γαλλίας.  Πάντως, ένα γενικότερο λάθος είναι να συγκρίνεται και να αναλύεται  το «υβριδικό σύστημα» της Τουρκίας -καθώς και άλλων ασιατικών χωρών- που συνδυάζει δημοκρατικά στοιχεία και αυταρχισμό με τις δυτικού τύπου κοινοβουλευτικές δημοκρατίες.  

Απ΄ την άλλη, μια τάση που για πρώτη φορά καταγράφηκε στην Τουρκία ήταν η μεγάλη εκλογική παρουσία και αύξηση όλων των εθνικιστικών δυνάμεων. Τα Εθνικιστικά κόμματα συγκεντρώνουν ποσοστό άνω του 25%, αν αθροιστούν τα ποσοστά που έλαβαν στις βουλευτικές εκλογές το  κόμμα των Γκρίζων Λύκων MHP (10,4%)  που είναι κυβερνητικός εταίρος του Ερντογάν , το  Καλό Κόμμα  της Ασκενέρ εταίρου του Κιλιντζλάρογλου (9.9%)   και ο συνασπισμός του Εθνικιστή Σινάν Ονάν, τρίτου υποψήφιου για το Προεδρικό αξίωμα  (5,28%). Και βεβαίως εθνικιστικές τάσεις υπάρχουν στο AKP και παραμένουν  στο CHP, με τον Κιλιντζάρογλου να στρέφεται αμέσως μετά τον α’ γύρο των εκλογών σε μια εθνικιστική και αντιμεταναστευτική ρητορική. Σίγουρα, όταν ολοκληρωθούν οι εκλογικές διαδικασίες στη γείτονα χώρα θα υπάρξει αντίκτυπος αυτής της εθνικιστικής στροφής και στην εσωτερική πολιτική, αλλά και στον προσανατολισμό της εξωτερικής πολιτική της.  

Επίσης, από τους χαμένους της αναμέτρησης ήταν πάλι οι Κούρδοι, των οποίων η υπέρβαση να μην κατεβάσουν υποψήφιο στις προεδρικές εκλογές και να υποστηρίξουν έμμεσα τον Κιλιντζάρογλου αφενός δεν τον βοήθησε καθοριστικά, αφετέρου τους μετέβαλε πάλι σε αποδιοπομπαίους τράγους, αυτή τη φορά του Ερντογάν και όλων των εθνικιστών. Επιπλέον, η «Συμμαχία Εργασίας και Ελευθεριών» που δημιούργησε το HDP με μικρότερα προοδευτικά, αριστερά και οικολογικά κόμματα είχε μέτριες επιδόσεις στις κοινοβουλευτικές εκλογές, όπου έμεινε στο 8.7% και στις 66 έδρες (από τις 600) 

Τέλος, υπάρχουν ακόμη δύο φαινόμενα που χρήζουν προσοχής και εξήγησης σε σχέση με το «υβριδικό μοντέλο» της Τουρκίας:  Το γεγονός ότι η συμμετοχή στις εκλογές έφτασε το 87% (ποσοστό σχεδόν αδιανόητο πλέον στις δυτικές δημοκρατίες), καθώς και το ότι για ακόμη μια φορά, στην κατά τ’ άλλα ελλειμματική δημοκρατία της Τουρκίας, δεν υπήρξε μείζων αμφισβήτηση του εκλογικού αποτελέσματος.

Διαβάστε επίσης:

Σ. Σέρμπος για Τουρκία: H αντιπολίτευση επένδυσε λανθασμένα στο φόβο – Υπάρχει συντηρητική στροφή της τουρκικής κοινωνίας

www.ertnews.gr

Διαβάστε περισσότερα… Read More