Λευκάδιος Χερν: Ένα νέο βιβλίο για την πολυτάραχη ζωή του Έλληνα που έγινε «λογοτεχνικό είδωλο στην Ιαπωνία»

Μια νέα έκδοση στις ΗΠΑ με την υπογραφή του Στιβ Κεμ και τον τίτλο “The Outsider: The Life and Work of Lafcadio Hearn: The Man Who Introduced Voodoo, Creole Cooking and Japanese Ghosts to the World” έρχεται να φωτίσει την πολυτάραχη ζωή του Λευκάδιου Χερν, του συγγραφέα, μεταφραστή, εκπαιδευτικού και δημοσιογράφου ιρλανδοελληνικής καταγωγής που θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς της Ιαπωνίας και όχι μόνο.

Διαβάστε για την εκπληκτική ζωή του ανθρώπου που εξελίχθηκε στον κορυφαίο δυτικό ερμηνευτή της Ιαπωνίας και του ιαπωνικού πολιτισμού, μια θέση που κατέχει ακόμη και σήμερα, αναφέρεται στο σημείωμα που συνοδεύει το βιβλίο και προστίθεται «γεννημένος στην Ελλάδα και εγκαταλελειμμένος ως παιδί, ο Λευκάδιος Χερν έζησε τη ζωή ενός εξόριστου. Ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο και έγινε διάσημος συγγραφέας, αλλά ένιωθε πάντα σαν αουτσάιντερ -στο Δουβλίνο, το Λονδίνο, το Σινσινάτι, τη Νέα Ορλεάνη αλλά και τη γαλλόφωνη Μαρτινίκα.

Ο ίδιος δεν αισθάνθηκε κανένα από αυτά τα μέρη σαν το σπίτι του. Η ζωή του Χερν στην Αμερική σημαδεύτηκε από μια σειρά επιτυχιών και αποτυχιών. Στο Σινσινάτι έγινε ο πιο γνωστός αστυνομικός ρεπόρτερ της πόλης, αλλά απολύθηκε αφού παντρεύτηκε μια μαύρη γυναίκα. Συντετριμμένος, μετακόμισε στη Νέα Ορλεάνη, όπου υπερασπίστηκε τη γαλλική κουλτούρα των Κρεολών και της Καραϊβικής και δημιούργησε την εικόνα της πόλης ως τόπου βουντού και ακολασίας (εικόνα που πολλοί Αμερικανοί διατηρούν ακόμη και σήμερα).

Ο Χερν έφτασε στην Ιαπωνία σε μια εποχή ιστορικών αλλαγών. Στάλθηκε εκεί ως ανταποκριτής και σύντομα βρέθηκε μόνος και άνεργος. Εγκαταστάθηκε στην απομακρυσμένη πόλη Ματσούε, πιστεύοντας ακράδαντα ότι η Ιαπωνία θα του προσέφερε ατελείωτο συγγραφικό υλικό. Τα επόμενα δώδεκα χρόνια, ο Χερν δημοσίευσε 15 βιβλία τα οποία επαινέθηκαν από τους Μαρκ Τουέιν, Γουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς, Άλμπερτ Αϊνστάιν και Τσάρλι Τσάπλιν. Τα βιβλία του Χερν τον έκαναν διάσημο ως τον κορυφαίο συγγραφέα για την Ιαπωνία και τον ιαπωνικό πολιτισμό».

Το ertnews.gr συνομίλησε με το συγγραφέα του βιβλίου Στιβ Κεμ που είναι πρόεδρος του “Lafcadio Hearn Society/USA” και γνώστης της ζωής και των γραπτών του Χερν. Το βιβλίο αυτό περιλαμβάνει πρόλογο από τον Bon Koizumi, δισέγγονο του Χερν και διευθυντή του Μουσείου Μνήμης του Λευκάδιου Χερν στο Μάτσουε της Ιαπωνίας.

Συνέντευξη στην Αγγέλα Παπαθανασίου:

Πώς αποφασίσατε να γράψετε αυτό το βιβλίο;

Αφού βγήκα σε εθελουσία έξοδο το 2012 από την εφημερίδα Cincinnati Enquirer μετά από 30 χρόνια ως δημοσιογράφος, άρχισα να σκέφτομαι τα συγγραφικά έργα με τα οποία θα ήθελα να ασχοληθώ. Είχα γοητευτεί από τη ζωή του Χερν και θαύμαζα πολύ το συγγραφικό του έργο από τα μέσα της δεκαετίας του 1990.

Αρχικά, σκέφτηκα να γράψω ένα βιβλίο μόνο για τα χρόνια του στο Σινσινάτι. Όμως ένας εκδότης (όχι ο Tuttle Publishing) στον οποίο έστειλα μια πρόταση με ρώτησε αν θα σκεφτόμουν να γράψω μια πλήρη βιογραφία του Χερν. Γρήγορα συμφώνησα να το κάνω. Ένιωσα ότι θα μπορούσα να προσφέρω κάποιες νέες οπτικές για τη ζωή και το συγγραφικό του έργο και να τον βοηθήσω να γίνει πιο γνωστός στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η ιστορία του στον Cincinnati Enquirer, μια εφημερίδα στην οποία εργαζόμουν επί 30 χρόνια, με έκανε να νιώθω μια προσωπική σχέση μαζί του. Κατά κάποιον τρόπο, ήταν ένας από τους προγόνους μου στη δημοσιογραφία. Ήξερα ότι το να δουλέψω σε αυτό το έργο θα ήταν σκέτη ευχαρίστηση, και έτσι ήταν. Ήθελα να γράψω ένα βιβλίο για το ευρύ αναγνωστικό κοινό, όχι αυστηρά για ακαδημαϊκούς. «Αγκάλιασα» την πρόκληση να γράψω μια βιογραφία για αναγνώστες που δεν θα γνώριζαν ελάχιστα ή τίποτα για τον Χερν.

Πώς ανακαλύψατε τον Λευκάδιο Χερν;

Το 1990 διάβασα μια κριτική στην εφημερίδα Cincinnati Enquirer για την “Period of the Gruesome”, μια συλλογή βιβλίων με μερικά από τα εντυπωσιακά, τρομακτικά γραπτά του στο Σινσινάτι, την οποία είχε επιμεληθεί ο Jon Hughes, ο οποίος ήταν τότε καθηγητής δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι. Αυτή ήταν η πρώτη φορά που άκουσα για τον Χερν.
Αλλά δεν διάβασα αυτό το βιβλίο. Μερικά χρόνια αργότερα, ανακάλυψα ένα βιβλίο του 1949 που περιείχε επιλεγμένα γραπτά από τα χρόνια του στο Σινσινάτι, τη Νέα Ορλεάνη, τη Μαρτινίκα και την Ιαπωνία. Το βιβλίο ήταν το “The Selected Writings of Lafcadio Hearn”, με την επιμέλεια του Henry Goodman. Περιείχε ολόκληρο το “Kwaidan”, το οποίο μου άρεσε πολύ. Από τότε ξεκίνησα να προσπαθώ να αποκτήσω όσα περισσότερα βιβλία του μπορούσα και να διαβάσω όσα περισσότερα μπορούσα γι’ αυτόν.

Γιατί τον αποκαλείτε αουτσάιντερ; Μπορεί ένα αουτσάιντερ να έχει μια πορεία με τέτοιο αντίκτυπο;

Ήταν αουτσάιντερ όπου κι αν έζησε – στην Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Αγγλία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ιαπωνία. Η οικογένεια της μητέρας του στα Κύθηρα εξοργίστηκε όταν εκείνη εθεάθη με τον πατέρα του, Τσαρλς Χερν, και εξοργίστηκε ακόμα περισσότερο όταν έμεινε έγκυος από αυτόν και στη συνέχεια αψήφησε τις επιθυμίες τους, και τον παντρεύτηκε στην ελληνορθόδοξη εκκλησία. Αποξενωμένοι από την οικογένειά της, η Ρόζα και ο Τσαρλς μετακόμισαν στη Λευκάδα, όπου γεννήθηκαν ο Τζορτζ Ρόμπερτ και στη συνέχεια ο Λευκάδιος.

Στο Δουβλίνο, οι γλωσσικές, θρησκευτικές και πολιτισμικές διαφορές ανάγκασαν το μεγαλύτερο μέρος της οικογένειας Χερν να διατηρήσει συναισθηματική απόσταση από τη Ρόζα, η οποία δεν μιλούσε αγγλικά καθώς και τον Λεφκάδιο. Όταν ο Λεφκάδιος εγκαταλείφθηκε και από τους δύο γονείς του, την ανατροφή του ανέλαβε η θεία του, Σάρα Μπρέναν, η οποία δεν ήταν ιδιαίτερα συμπαθής στους αγγλικανικούς Χερν επειδή ήταν καθολική. Έτσι, ο Λευκάδιο βρισκόταν έξω από το κυρίαρχο ρεύμα της οικογένειάς του στο Δουβλίνο και στα Κύθηρα.

Στο Σινσινάτι και στη Νέα Ορλεάνη, δεν είχε οικογενειακούς δεσμούς ή φίλους όταν μετακόμισε εκεί, και ποτέ δεν ένιωσε απόλυτα οικεία σε κανένα από τα δύο μέρη.

Στην Ιαπωνία, τόσο η γλώσσα όσο και η κουλτούρα ήταν ξένες γι’ αυτόν. Ως δυτικός, δεν μπόρεσε ποτέ να γίνει πλήρως αποδεκτός στην Ιαπωνία, αν και ένιωθε πιο άνετα εκεί από οπουδήποτε αλλού.

Η ιδιότητα του αουτσάιντερ του Χερν του επέτρεπε να κοιτάζει όπου βρισκόταν με φρέσκα μάτια και να κάνει παρατηρήσεις που οι ντόπιοι των τόπων αυτών δεν έβλεπαν. Γι’ αυτό μπόρεσε να υπενθυμίσει στους Ιάπωνες την ομορφιά του αρχαίου πολιτισμού και των παραδόσεών τους, που πολλοί από αυτούς θεωρούσαν δεδομένες. Ο Χερν έβρισκε αξία και ομορφιά σε ανθρώπους και μέρη που άλλοι αγνοούσαν ή αρνούνταν να αναγνωρίσουν. Το γεγονός ότι ήταν αοθτσάιντερ τον βοήθησε να το πετύχει αυτό.

Ποιες ήταν οι πηγές σας για το βιβλίο σας;

Όπως μπορείτε να δείτε από τις υποσημειώσεις και τη βιβλιογραφία μου, βασίστηκα στις περισσότερες από τις προηγούμενες βιογραφίες του Χερν, σε δοκίμια σε περιοδικά και εφημερίδες και σε βιβλία που περιλαμβάνουν τον τεράστιο όγκο των επιστολών του. Οι επιστολές του Χερν, τα δοκίμια σε περιοδικά ήταν μια σπουδαία πηγή επειδή έγραψε πάρα πολλά και κάλυπταν με σχολαστική λεπτομέρεια όχι μόνο την προσωπική και επαγγελματική του ζωή, αλλά και ευρύ φάσμα θεμάτων που τον ενδιέφεραν. Τα ψηφιακά αρχεία της εφημερίδας Cincinnati Enquirer, η βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Tulane και άλλα ιδρύματα παρείχαν πλούσιο υλικό.Τα δύο ταξίδια μου στην Ιαπωνία, δύο ταξίδια στη Μαρτινίκα και πολλές επισκέψεις στη Νέα Ορλεάνη ενημέρωσαν για τη συγγραφή του βιβλίου μου.

Τι σας γοητεύει περισσότερο: τα γραπτά του ή η ζωή του;

Τα βρίσκω και τα δύο εξίσου συναρπαστικά. Είχε τεράστιο ταλέντο στην αφηγηματική γραφή, που αποδεικνύεται καλύτερα στην αναδιήγηση αρχαίων ιαπωνικών λαϊκών παραμυθιών με το πλούσιο λογοτεχνικό του ύφος. Ήταν επίσης ένας σπουδαίος ταξιδιωτικός συγγραφέας. Οι λεπτομερείς περιγραφές των σκηνών του – είτε πρόκειται για φυσικές τοποθεσίες είτε για πόλεις – και η χρήση συναρπαστικών ανέκδοτων έκαναν τις εξερευνήσεις του γύρω από το Σινσινάτι, τη Νέα Ορλεάνη, τη Μαρτινίκα και την Ιαπωνία να διαβάζονται με μεγάλη ευχαρίστηση.

Λίγοι συγγραφείς της εποχής του Χερν είχαν μια πιο ενδιαφέρουσα ζωή από αυτόν. Είναι εξαιρετικό το πώς ένας άνθρωπος που γεννήθηκε στο νησί της Λευκάδας, έμεινε ορφανός από γονείς και μεγάλωσε από μια μεγάλη θεία στο Δουβλίνο, μπόρεσε να καταλήξει να γίνει λογοτεχνικό είδωλο στην Ιαπωνία και ο σημαντικότερος δυτικός ερμηνευτής της. Έπρεπε να ξεπεράσει τόσα πολλά εμπόδια για να πετύχει αυτό που πέτυχε. Η ταραχώδης παιδική του ηλικία, το τυφλό αριστερό μάτι, το παραμορφωμένο πρόσωπο, η φτώχεια, η ιδιότητα του μετανάστη και η έλλειψη πανεπιστημιακής εκπαίδευσης δεν τον εμπόδισαν να ακολουθήσει τα πνευματικά του ενδιαφέροντα και τη συγγραφική του καριέρα. Πρόκειται για μια αξιοσημείωτη ιστορία.

Γιατί πιστεύετε ότι ο Λευκάδιος δεν είναι τόσο δημοφιλής στην Ελλάδα, τη γενέτειρά του; Τι θα λέγατε στο ελληνικό κοινό γι’ αυτόν;

Η σχέση του με την Ελλάδα ήταν κάπως ισχνή. Έζησε στην Ελλάδα μόνο για ένα πολύ μικρό μέρος της πρώιμης παιδικής του ηλικίας, και αυτό ήταν στο απομακρυσμένο νησί της Λευκάδας. Επίσης, προφανώς δεν γνώριζε την ελληνική γλώσσα. Δεν επισκέφθηκε ποτέ την Ελλάδα ως ενήλικας, ίσως λόγω του οδυνηρού αποχωρισμού από τη μητέρα του.

Στο ελληνικό κοινό θα έλεγα ότι ο Χερν εκτιμούσε πολύ την ελληνική πολιτιστική του κληρονομιά. Πίστευε ότι τα καλύτερα κομμάτια του εαυτού του, όπως το καλλιτεχνικό του ταμπεραμέντο, τα κληρονόμησε από τη μητέρα του. Δεν έχασε ποτέ την αγάπη του γι’ αυτήν και τη θεωρούσε θύμα της αναλγησίας του πατέρα του. Στο σπίτι της θείας του στο Δουβλίνο, ο Χερν διάβαζε για τους Έλληνες θεούς και θεές. Αυτή η μυθολογία του έκανε μεγάλη εντύπωση.

Ποια στοιχεία της προσωπικότητάς του θαυμάζετε;

Θαυμάζω την ενσυναίσθηση και τον σεβασμό του για τους λιγότερο τυχερούς και για την περιφρόνησή του για τον φυλετικό και θρησκευτικό φανατισμό. Είχε έντονη διανοητική περιέργεια που τον έκανε να διαβάζει αχόρταγα και να αγκαλιάζει και να εξερευνά με προθυμία ξένους πολιτισμούς. Θαυμάζω το θάρρος που επέδειξε ξεπερνώντας τόσα πολλά εμπόδια στη ζωή του, όπως η εγκατάλειψη από τους γονείς του, η αποξένωση από τη μεγάλη θεία του, η κακή του όραση και η αμηχανία που ένιωθε για την εμφάνιση του προσώπου του, η φτώχεια και η απομόνωση που υπέστη όταν μετακόμισε σε μια νέα χώρα. Εργάστηκε εξαιρετικά σκληρά για να γίνει ένας διάσημος συγγραφέας και ένας αγαπημένος δάσκαλος. Θαυμάζω επίσης την αγάπη που έδειξε για τη σύζυγό του, τα παιδιά του και την ευρύτερη οικογένειά της.

Η ζωή του θα μπορούσε να γίνει ταινία. Αντιμετώπισε μεγάλες δυσκολίες. Πιστεύετε ότι ήταν ευτυχισμένος;

Ο Χερν είδε την ευκαιρία να πάει στην Ιαπωνία ως ένα ευπρόσδεκτο διάλειμμα από τη ζωή σε μια δυτική, βιομηχανοποιημένη κοινωνία. Μετά τους πρώτους μήνες εκεί, συνειδητοποίησε ότι η Ιαπωνία θα του παρείχε αρκετό σπουδαίο υλικό για να γράψει για το υπόλοιπο της ζωής του. Ο γάμος του, η γέννηση των παιδιών του και η αγάπη του για τη διδασκαλία τον έκαναν επίσης να θέλει να παραμείνει στη χώρα.

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο Χερν άρχισε να ενοχλείται με τον εκδυτικισμό της Ιαπωνίας και την άνοδο του αντιμεταναστευτικού συναισθήματος. Ήταν πολύ αναστατωμένος όταν τον ανάγκασαν να εγκαταλείψει τη δουλειά του στο Αυτοκρατορικό Πανεπιστήμιο του Τόκιο εξαιτίας μιας μισθολογικής διαμάχης.

Τα τελευταία χρόνια της παραμονής του στην Ιαπωνία, ο Χερν ενοχλήθηκε με τα ελαττώματα της Ιαπωνίας. Όμως στην Ιαπωνία είχε ανακαλύψει έναν πολιτισμό που αγαπούσε πραγματικά και είχε δημιουργήσει ισχυρούς οικογενειακούς, επαγγελματικούς και κοινοτικούς δεσμούς εκεί. Δεν είχε υπάρξει ποτέ πιο ευτυχισμένος πουθενά αλλού και ήξερε ότι δεν θα έβρισκε ποτέ άλλο μέρος που θα τον έκανε πιο ευτυχισμένο.

Τι μπορούμε να μάθουμε από την ιστορία του;

Υπάρχουν πολλά διδάγματα που μπορούμε να αντλήσουμε από τη ζωή και τα γραπτά του Χερν. Επέδειξε βαθιά συμπόνια και ανεκτικότητα για τους ανθρώπους που προέρχονταν από διαφορετικές εθνικές και εθνοτικές καταβολές. Αυτά είναι χαρακτηριστικά που χρειάζεται επειγόντως ο σημερινός κόσμος, με τη φυλετική και θρησκευτική μισαλλοδοξία και τον αυταρχισμό να αυξάνονται σε πολλές χώρες. Ο Χερν έβρισκε την ομορφιά και την ανθρωπιά ανάμεσα στους ανθρώπους και σε μέρη που πολλοί θα είχαν παραβλέψει. Ο εναγκαλισμός του με τις πολιτισμικές διαφορές είναι κάτι που όλοι μας θα πρέπει να μιμηθούμε σήμερα.

www.ertnews.gr

Διαβάστε περισσότερα… Read More