Πανσεξουαλικότητα: ερωτική έλξη ανεξαρτήτως φύλου

Το Μάριελ Ιβς, 34 ετών, ήξερε από καιρό πως ένιωθε έλξη για «άτομα διαφόρων φύλων», όμως δεν είχε σκεφτεί ιδιαίτερα τι σήμαινε αυτό για την ταυτότητά του, μέχρι πριν από έξι χρόνια. Εκείνη την εποχή ασκούσε το επάγγελμα του κοινωνικού λειτουργού κι εργαζόταν με «τρανς και κουίρ άτομα» στη Νότια Καρολίνα των ΗΠΑ. Τότε άρχισε να μαθαίνει νέους όρους για την περιγραφή των σεξουαλικών προσανατολισμών που δεν είχε σκεφτεί να χρησιμοποιήσει, όπως «πανσεξουαλικός».

Εκείνο το διάστημα, το Ιβς, που χρησιμοποιεί την ουδέτερη προσωπική αντωνυμία («το/του», «they/them»), συνειδητοποίησε πως η ταυτότητα φύλου του ήταν μη δυική, δηλαδή ούτε αρσενική ούτε θηλυκή (non binary).Για εκείνο, αυτή η συνειδητοποίηση συμβάδισε με τον αυτοπροσδιορισμό του ως πανσεξουαλικό. «Νιώθω πως το φύλο μου αλλάζει, και ως εκ τούτου μπόρεσα να σκεφτώ για περισσότερα πράγματα στο πλαίσιο ενός φάσματος. Κατάφερα να ξεφύγω από τη δυαδικότητα, την οποία έχει ως δόγμα η κουλτούρα στις ΗΠΑ», όπως εξηγεί.

Σήμερα, αντί να σκέφτεται ιδιαίτερα το φύλο των συντρόφων του ή των πιθανών συντρόφων του, το ότι αυτοπροσδιορίζεται ως πανσεξουαλικό σημαίνει για το Ιβς ότι επικεντρώνεται σε άλλες πτυχές της ταυτότητάς τους, όπως «στις αξίες τους, στη στάση τους, στο πώς μου φέρονται, εάν έχουμε κοινά ενδιαφέροντα ή στόχους. Το φύλο είναι τελευταίο στη λίστα».

Η έννοια της πανσεξουαλικότητας, που αναδύθηκε ως ιδέα περίπου πριν από έναν αιώνα για να περιγράψει ευρύτερα τον ρόλο της σεξουαλικότητας στη ζωή κάποιων ανθρώπων, έχει αλλάξει σημαντικά με το πέρασμα του χρόνου. Πιο πρόσφατα, έκανε την επανεμφάνισή της όταν διάσημοι, όπως η τραγουδίστρια Τζανέλ Μονέ τη χρησιμοποίησαν για να περιγράψουν τον σεξουαλικό προσανατολισμό τους.

Κάποιοι χρησιμοποιούν και άλλους όρους, όπως «αμφισεξουαλικός», για να περιγράψουν τον προσανατολισμό τους. Ωστόσο, σε γενικές γραμμές ο όρος αυτός έχει στόχο να απαλείψει τον ρόλο του φύλου από την εξίσωση της έλξης. Όπως συμβαίνει με το Ιβς, επιτρέπει στους ανθρώπους να τοποθετούν το φύλο «στο τέλος της λίστας» των χαρακτηριστικών που έχουν περισσότερο σημασία αναφορικά με τους συντρόφους τους.

Η περίπλοκη ιστορία της πανσεξουαλικότητας

Μπορεί στο επίκεντρο της πανσεξουαλικότητας να βρίσκεται η μείωση της σπουδαιότητας που έχει το φύλο, όσον αφορά την έλξη και τις σχέσεις, ωστόσο υπάρχουν κάποιες αποχρώσεις του τι σημαίνει αυτό για τους πανσεξουαλικούς.

Ο «Ντέιβιντ Ρόουζ», ο χαρακτήρας που υποδύεται ο Νταν Λέβι στην καναδική τηλεοπτική σειρά Schitt’s Creek, χρησιμοποιεί το κρασί ως μεταφορά για να περιγράψει τι σημαίνει γι’ αυτόν η πανσεξουαλικότητα.  «Όντως, πίνω κόκκινο κρασί, αλλά πίνω και λευκό, και είναι γνωστό ότι καμιά φορά δοκιμάζω και ροζέ. Και πριν από κάποια καλοκαίρια δοκίμασα ένα μερλό που ήταν κάποτε σαρντονέ, και προέκυψε μπέρδεμα. Μου αρέσει το κρασί και όχι η ετικέτα», εξηγεί ο χαρακτήρας που υποδύεται ο Λέβι.

Για το Ιβς, ο αυτοπροσδιορισμός ως πανσεξουαλικό σήμαινε «πως όχι μόνο δεν λαμβάνω ιδιαίτερα υπόψη την ταυτότητα φύλου όταν αποφασίζω αν μου αρέσει κάποιο άτομο ή θέλω να βγω ραντεβού μαζί του, αλλά, κι αν ακόμα αλλάξει η ταυτότητά του ή μάθει νέα πράγματα για τον εαυτό του, δεν αλλάζουν τα συναισθήματά μου».

Κάποιοι χρησιμοποιούν και άλλους όρους, όπως «αμφισεξουαλικός», για να περιγράψουν τον προσανατολισμό τους. Ωστόσο, σε γενικές γραμμές ο όρος αυτός έχει στόχο να απαλείψει τον ρόλο του φύλου από την εξίσωση της έλξης. Όπως συμβαίνει με το Ιβς, επιτρέπει στους ανθρώπους να τοποθετούν το φύλο «στο τέλος της λίστας» των χαρακτηριστικών που έχουν περισσότερο σημασία αναφορικά με τους συντρόφους τους.

Για άλλους η πανσεξουαλικότητα περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο βιώνει την έλξη καλύτερα από άλλους ορισμούς. «Παλαιότερα χρησιμοποιούσα άλλες ετικέτες, όπως αμφιφυλόφιλη ή λεσβία. Όμως ήταν πολύ περιοριστικές. Για παράδειγμα, μπορεί τη μια φορά να νιώθω έλξη για γυναίκα και σε άλλη περίσταση για κάποιο μη δυικό άτομο», αναφέρουν.

Ωστόσο, πριν από έναν αιώνα, ο όρος είχε πολύ διαφορετική συνυποδήλωση. Τότε ήταν που έκανε την εμφάνισή του στο Journal of Abnormal Psychology, όπου ο Τζ. Βίκτορ Χάμπερμαν ασκούσε κριτική στον τρόπο σκέψης του Σίγκμουντ Φρόιντ, σύμφωνα με τον οποίο, το κίνητρο πίσω από όλες τις πράξεις μας είναι η σεξουαλική επιθυμία.

Ο Χάμπερμαν όρισε την άποψη του Φρόιντ με τον όρο «πανσεξουαλικότητα». Με άλλα λόγια, ο όρος «πανσεξουαλικότητα» δεν περιέγραφε έναν σεξουαλικό προσανατολισμό, αλλά την υπερμεγέθη επίδραση της σεξουαλικότητας στη ζωή των ανθρώπων. Αυτό άλλαξε έπειτα από πολλά χρόνια και σε αυτό συνέβαλε το έργο του ερευνητή της σεξουαλικής συμπεριφοράς Άλφρεντ Κίνσι, τη δεκαετία του 1940. Υποστήριξε πως υπήρχε φάσμα της σεξουαλικότητας, υποδεικνύοντας πως οι άνθρωποι μπορούσαν να χρησιμοποιούν προσδιορισμούς πέρα από το «ετεροφυλόφιλος» ή «ομοφυλόφιλος» για να περιγράψουν τον προσανατολισμό τους, ανοίγοντας τον δρόμο για επιπλέον ορολογία.

Τη δεκαετία του 1970, περισσότεροι άνθρωποι άρχισαν να χρησιμοποιούν δημοσίως τον όρο «πανσεξουαλικός» με έναν τρόπο που μοιάζει περισσότερο με το πώς χρησιμοποιείται σήμερα. Για παράδειγμα, το 1974, ο Αμερικανός ρόκερ Alice Cooper είπε σε μια συνέντευξη : «Το πρόθεμα “παν” σημαίνει πως είσαι ανοιχτός σε όλων των ειδών τις σεξουαλικές εμπειρίες, με όλων των ειδών τους ανθρώπους. Σημαίνει τέλος των περιορισμών, σημαίνει πως μπορείς να συνδεθείς σεξουαλικά με οποιοδήποτε ανθρώπινο ον».

Τι σημαίνει σήμερα να αυτοπροσδιορίζεται κάποιος ως πανσεξουαλικός;

Δεν υπάρχουν αρκετές πληροφορίες για τα δημογραφικά στοιχεία των ατόμων που αυτοπροσδιορίζονται στην εποχή μας ως πανσεξουαλικά. Ωστόσο, το 2016, ερευνητές στο Σίδνεϊ, στην Αυστραλία, ερεύνησαν 2.220 άτομα που δεν αυτοπροσδιορίζονταν ως ετεροφυλόφιλα και, από τους συμμετέχοντες, οι 146 αυτοπροσδιορίστηκαν ως πανσεξουαλικοί.

Σύμφωνα με την έρευνα, όσοι δήλωσαν πανσεξουαλικοί ήταν νεότεροι στην ηλικία από εκείνους που δήλωσαν γκέι, λεσβίες ή αμφισεξουαλικοί, και ήταν πιο πιθανόν να μην αυτοπροσδιορίζονται ως cisgender, δηλαδή άτομο του οποίου η ταυτότητα φύλου δεν διαφέρει από το φύλο που του αποδόθηκε κατά τη γέννησή του.

Οι μεγαλύτερες γενιές ίσως ταύτιζαν την αμφιφυλοφιλία με την πανσεξουαλικότητα, καθώς ο δεύτερος όρος δεν ήταν ευρέως σε χρήση όταν εκείνοι μιλούσαν για την ταυτότητά τους. Πρόσφατα, η πανσεξουαλικότητα άρχισε να χρησιμοποιείται για λόγους διαφοροποίησης από την αμφιφυλοφιλία, που υποδηλώνει μια επικέντρωση στο φύλο όσον αφορά την έλξη. Το «αμφί» μπορεί να αναφέρεται στην έλξη που νιώθει κάποιος και για τα δύο δυικά φύλα, αρσενικό και θηλυκό, ή μπορεί να σημαίνει πως κάποιος έλκεται από άτομα που έχουν ή δεν έχουν το ίδιο φύλο.

Ο αυτοπροσδιορισμός με έναν «νεότερο» όρο έχει τις δυσκολίες του. Με τον όρο «πανσεξουαλικός», κάποιοι θεωρούν πως το άτομο που αυτοπροσδιορίζεται έτσι δεν γίνεται να είναι μονογαμικό -εφόσον μπορούν να κάνουν σεξ με οποιονδήποτε- και πως υιοθετεί μια «μοδάτη ταυτότητα» – με άλλα λόγια, περιγράφουν έτσι τον εαυτό τους επειδή είναι στη μόδα.

Απελευθέρωση από τη δυαδικότητα των φύλων

Ενώ η «πανσεξουαλικότητα» αφορά προσωπικές επιλογές σε ατομικό επίπεδο, ο όρος έχει ευρύτερες κοινωνικές προεκτάσεις. Η ιδέα πως ο πανσεξουαλικός έλκεται από κάτι που μπορεί να μην έχει καμία σχέση με το φύλο, παραμένει ριζοσπαστική. Η κοινωνία μας και οι θεωρίες του σεξουαλικού προσανατολισμού υποθέτουν πως ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που μας έλκει σε κάποιον είναι το φύλο του. Με την πανσεξουαλικότητα, η αντίληψη αυτή τίθεται υπό αμφισβήτηση, τόσο με όρους κοινωνικούς όσο και με επιστημονικούς.

Για το Ιβς, ο προσδιορισμός ως «πανσεξουαλικό» δεν έχει αλλάξει το με ποιο άτομο βγαίνει, αλλά το πώς επικοινωνεί με αυτό. Στο παρελθόν, όπως λέει, όταν έβγαινε με cis άντρες, ίσως θεωρούσαν πως είναι ετεροφυλόφιλο και ίσως ένιωθαν απειλή εάν μάθαιναν πως δεν ίσχυε αυτό. Τώρα, το Ιβς αναφέρει από την αρχή μιας γνωριμίας πως είναι πανσεξουαλικό.

Αυτή η ευθύτητα αποτελεί παράλληλα και δώρο στους συντρόφους του Ιβς. Καθώς δεν σχετίζεται με άτομα με βάση το φύλο τους, τους δίνει περισσότερο χώρο να διερευνήσουν τη δική τους ταυτότητα φύλου που ίσως να διαφέρει από αυτό που πίστευαν και δήλωναν για πολλά χρόνια.

Πηγή:BBC

www.ertnews.gr

Διαβάστε περισσότερα… Read More