Συμπόσιο Euscreen: Δημιουργική χρήση αρχειακού υλικού – Το παράδειγμα του Αρχείου της ΕΡΤ

«Το μέλλον είναι η προβολή του παρελθόντος μέσα από το πρίσμα του παρόντος»
Ζωρζ Μπρακ

Ολοκληρώθηκε χθες με επιτυχία το διήμερο συμπόσιο με τίτλο “Reimagining the Future of Data Flows: A European Digital Public Space“ που συνδιοργανώθηκε από το ευρωπαϊκό δίκτυο EUscreen και το Αρχείο της ΕΡΤ στο Ραδιομέγαρο της ΕΡΤ. Στο συμπόσιο συμμετείχαν εκπρόσωποι ευρωπαϊκών φορέων και οργανισμών (Europeana, Open Future Foundation, EBU, DG Connect, CAPGEMINI, DARIAH, LUCE-CINECITTA, Netherlands Institute for Sound & Vision, TV3, Centrum Cyfrowe, Κρατικό Αρχείο της Λιθουανίας), και την Ελλάδα (Αρχείο ΕΡΤ, Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών), σε μια γόνιμη συζήτηση γύρω από τους Ευρωπαϊκούς Χώρους Δεδομένων (European Data Spaces) σε ευθυγράμμιση με την Ευρωπαϊκή στρατηγική για τη δημιουργία υποδομών που θα ενισχύουν την ανταλλαγή και την προσβασιμότητα στο ψηφιακό περιεχόμενο, ενώ παρουσιάστηκαν και πλούσια παραδείγματα επανάχρησης και αξιοποίησης της οπτικοακουστικής κληρονομιάς.

Η πρώτη μέρα του Συμποσίου ήταν μια βαθιά βουτιά στους δημόσιους χώρους δεδομένων, το ευρωπαϊκό τους οικοσύστημα και τις ευρωπαϊκές πολιτικές που τους διέπουν, ή που χρειάζεται να δημιουργηθούν.

Η επαναχρησιμοποίηση και αξιοποίηση της οπτικοακουστικής μας κληρονομιάς στην πολιτιστική παραγωγή, τις δημιουργικές βιομηχανίες και την εκπαίδευση ήταν στο επίκεντρο των συζητήσεων στο Ραδιομέγαρο της ΕΡΤ κατά τη δεύτερη μέρα του ετήσιου συμποσίου του δικτύου Euscreen με θέμα “Reimagining the Future of Data Flows: A European Digital Public Space“.

Πολύ ενδιαφέρουσα ήταν η ομιλία του σκηνοθέτη Μάνου Ευστρατιάδη (ο οποίος έχει διατελέσει μεταξύ άλλων και γενικός διευθυντής τηλεόραση στην ΕΡΤ), που μίλησε για την οπτικοακουστική έκφραση, η οποία πλέον έχει περάσει στα χέρια των πολλών, τη σημασία διαφύλαξης και επανάχρησης του αρχειακού υλικού, αλλά και τα ζητήματα δεοντολογίας που ανακύπτουν. «Επιβάλλεται σεβασμός σε αυτό. Η δημιουργική χρήση είναι ο ορθός τρόπος χρήσης. Πρέπει να έχω και μια δημιουργική προσέγγιση, να το χρησιμοποιήσω ενδεχομένως με έναν τέτοιο τρόπο που να αποκτήσει και μια άλλη διάσταση», τόνισε. «Ότι εγγράφηκε από ένα σημείο και ύστερα σε έναν υλικό φορέα και μπορούσε να ανακληθεί, αποτελεί μνήμη. Ότι έχει συλλογική αξία είναι συλλογική μνήμη. Συνεπώς τα αρχεία είναι ο φορέας συλλογικής μνήμης», είπε ο κ. Ευστρατιάδης. «Η μνήμη και η φαντασία είναι διαχείριση οπτικών καταστάσεων. Με την εφεύρεση του σελιλόιντ, ξεκίνησε η καταγραφή τους. […] Σήμερα έχουμε κατακλυστεί πια από οπτικά μηνύματα, τα οποία όλο και πολλαπλασιάζονται. Η οπτικοακουστική εκφραση έχει περάσει στα χέρια των περισσότερων, που μπορούν να καταγράψουν εικόνα με ένα κινητό».

Ένα εξαιρετικό παράδειγμα δημιουργικής αξιοποίησης των αρχείων, με τρόπο που να αποκτούν μια νέα διάσταση, παρουσίασε ο βραβευμένος ντοκιμαντερίστας Roland Sejko, με την μικρού μήκους παραγωγή του Istituto Luce – Cinecittà “L’entrata in Guerra“, για την είσοδο της Ιταλίας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Δείτε την ταινία με αγγλικούς υπότιτλους εδώ:

Το φιλμ δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του εορτασμού των 90 χρόνων του Istituto Luce, όπου μερικοί από τους πιο αξιόλογους νέους δημιουργούς του ιταλικού κινηματογράφου προσκλήθηκαν να γυρίσουν μια μικρή ταινία, χρησιμοποιώντας 10 λεπτά εικόνων από το Αρχείο (Archivio Luce), επιλεγμένων από τις χιλιάδες ώρες υλικού που περιέχει. Το πρότζεκτ αυτό έχει την ακόλουθη χαρακτηριστική για κάθε αρχείο περιγραφή: «Μπορείς να κάνεις πολλά πράγματα με έναν θησαυρό. Μπορείς να τον θάψεις ή να τον επιδείξεις, μπορείς να τον ξοδέψεις ή να τον σκορπίσεις. Ή μπορείς να σχεδιάσεις έναν χάρτη με αυτόν. Το παιχνίδι 9×10 NOVANTA σχεδιάζει έναν χάρτη για να μπει κανείς στον απέραντο θησαυρό του Archivio Luce, που αφηγείται πως δεν αποτελεί μόνο μια απαραίτητη δεξαμενή γνώσης της Ιστορίας, αλλά και της φαντασίας και του κινηματογράφου».

Παραδείγματα δημιουργικής επανάχρησης αρχειακού υλικού παρουσίασαν και άλλοι ομιλητές, όπως η Montse Bailac Puigdellivol και η Montse Fortino Segura από το καταλανικό TV3 (40 Pals), η Jole Stimbiryte από το Κρατικό Αρχείο της Λιθουανίας (https://www.e-kinas.lt/), ενώ η Maja Drabczyk (Centrum Cyfrowe) παρουσίασε την MediaNumeric, που αναπτύσσει δεξιότητες βασισμένες στα δεδομένα (data) όσον αφορά στο περιεχόμενο, τη δημοσιογραφία και την αφήγηση ιστοριών.

Το παράδειγμα του Αρχείου της ΕΡΤ

Ξεχωριστή ήταν και η παρουσίαση της περίπτωσης του Αρχείου της ΕΡΤ, που είναι το μεγαλύτερο και πλουσιότερο οπτικοακουστικό αρχείο στην Ελλάδα, με περισσότερα από 1.000.000 ξεχωριστά τεκμήρια. Διαθέτει έναν μοναδικό εθνικό πλούτο τηλεοπτικού, ραδιοφωνικού, φωτογραφικού και έντυπου υλικού, που αποτελεί πάνω από το 80% του οπτικοακουστικού αρχείου της χώρας μας.

Όπως εξήγησε στο Συμπόσιο η Διδώ Γεωργούλα από το Αρχείο της ΕΡΤ, η διαδικασία ψηφιοποίησής του από U-matic, Beta SP, Beta digital και DVC pro ξεκίνησε το 2004 και περισσότερα από 30.000 ψηφιακά τεκμήρια είναι ήδη προσβάσιμα στην ιστοσελίδα archive.ert.gr.

Επιλεγμένα αποσπάσματα παρουσιάζονται καθημερινά με επετειακή λογική στο https://www.ert.gr/archeio/, στο https://www.ertnews.gr και στα social media του Αρχείου, ενώ ολόκληρες σειρές και εκπομπές του παρελθόντος είναι διαθέσιμες για θέαση στην ψηφιακή πλατφόρμα ERTFLIX. Παράλληλα, το αρχειακό υλικό αξιοποιείται και σε θεματικές εκθέσεις, όπως οι πρόσφατες για τα 50 χρόνια από την εξέγερση στο Πολυτεχνείο και η σειρά αφιερωμάτων με το γενικότερο τίτλο Μνήμες Προσφύγων.

Ξεχωριστή σημασία δόθηκε στην εκπαιδευτική διάσταση του αρχειακού υλικού, όπως εκφράζεται μέσα από τα δύο πρότζεκτ «Τα σχολεία εκπέμπουν στην ΕΡΤ» και «η ΕΡΤ πάει… σχολείο». Στόχος του δεύτερου είναι να διευκολυνθεί η αναζήτηση, αξιολόγηση και χρήση των οπτικοακουστικών μαθησιακών αντικειµένων από μαθητές, εκπαιδευτικούς ή αυτοµατοποιηµένες λογισμικές διεργασίες. Όσο για τον Μαθητικό Διαγωνισμό Οπτικοακουστικής Δημιουργίας «Τα σχολεία εκπέμπουν στην ΕΡΤ», για τον οποίον μίλησε εκτενώς η Ελένη Ζώντου από το Αρχείο της ΕΡΤ, έχει ως σκοπό την αξιοποίηση και χρήση των οπτικοακουστικών τεκμηρίων του Αρχείου της ΕΡΤ στη δημιουργία μαθητικών ταινιών ώστε να αναδειχθεί η οπτικοακουστική μας κληρονομιά με τη ματιά των νεότερων γενεών. Μάθετε περισσότερα και δείτε τις ταινίες που βραβεύθηκαν στους τελευταίους διαγωνισμούς εδώ.

Παράλληλα, το Αρχείο της ΕΡΤ συμβάλλει με δικό του υλικό στην Europeana, την πλατφόρμα που παρέχει ψηφιακή πρόσβαση σε εκατομμύρια τεκμήρια πολιτιστικής κληρονομιάς από φορείς σε όλη την Ευρώπη.

Όσο για το μέλλον, εκτός από το μεγάλο έργο ψηφιοποίησης του Αρχείου που βρίσκεται σε εξέλιξη, σχεδιάζεται μεταξύ άλλων σύστημα δημιουργίας αντιγράφων ασφαλείας για την ανάκαμψη από καταστροφές σε ειδικά διαμορφωμένο απομακρυσμένο χώρο, ψηφιοποίηση αναλογικών ηχογραφήσεων και ταινιών, καθώς και ένας νέος δικτυακός τόπος.

Διαβάστε εδώ για την πρώτη μέρα του Συμποσίου: Το ετήσιο συμπόσιο του Euscreen φιλοξενείται στην ΕΡΤ – Το όραμα ενός Ευρωπαϊκού Ψηφιακού Δημόσιου Χώρου

www.ertnews.gr

Διαβάστε περισσότερα… Read More