Το οικονομικό αποτύπωμα της Γάζας: Ο τελευταίος κρίκος σε μια αλυσίδα διεθνών κρίσεων – Συνέντευξη με τον Γιώργο Παγουλάτο
Η κρίση στη Γάζα ακόμη δεν έχει άμεσο αντίκτυπο στη διεθνή οικονομία, αλλά αυτό θα συμβεί αν τυχόν διαχυθεί και γίνει περιφερειακή και ιδίως αν επηρεάσει τις αγορές ενέργειας.
Ωστόσο και δίχως μια τέτοια εξέλιξη, η οικονομική συγκυρία παγκοσμίως και ιδιαίτερα στην ευρωζώνη παραμένει δύσκολη, μέσα από μια αλληλουχία κρίσεων τα τελευταία τέσσερα χρόνια (πανδημία, ενεργειακή κρίση, εμφάνιση υψηλού πληθωρισμού, πόλεμος στην Ουκρανία, έκρηξη των τιμών στα είδη διατροφής και τώρα γεωπολιτική κρίση στη Γάζα/Μ. Ανατολή).
Γιώργος Παγουλάτος
Τα θέματα αυτά, καθώς και οι επιπτώσεις που δημιουργούνται για την πορεία της ευρωπαϊκής ενοποίησης αναπτύσσονται στην εκπομπή του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου «Με το Πρώτο στην Ευρώπη και τον Κόσμο» (Α’ Πρόγραμμα, Σάββατα και Κυριακές 12.00-13.00) με καλεσμένο τον Γιώργο Παγουλάτο, Καθηγητή Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και εδώ και έξι μήνες πρέσβη της Ελλάδας στον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ).
Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑ
Η συζήτηση ξεκινά με το πως εκτιμά ο ΟΟΣΑ την κατάσταση της διεθνούς οικονομίας, με βάση τα δεδομένα με τα οποία κλείνει το 2023 και τις προγνώσεις που κάνει για το 2024. Π.χ. αν στις ΗΠΑ η κατάσταση θεωρείται σχετικά σταθεροποιημένη, διατυπώνονται από πολλούς αναλυτές, αλλά και εκθέσεις άλλων διεθνών οργανισμών, τραπεζικών ιδρυμάτων κλπ. μεγάλες ανησυχίες για την πορεία της κινεζικής οικονομίας και τις διεθνείς συνέπειες που μπορούν να υπάρξουν.
Ειδικότερα, όμως, ως προς την Ευρωζώνη, που μας αφορά πιο άμεσα, είναι πιθανόν ότι θα διολισθήσει σε ύφεση έως το τέλος του 2023, όπως αναφέρει στους FT o πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας, Μάριο Ντράγκι, To καλό είναι πως ο ίδιος εκτιμά ότι αυτή δεν αναμένεται να λειτουργήσει “αποσταθεροποιητικά” για την αγορά του κοινού νομίσματος. Ο κ. Παγουλάτος, ωστόσο, αναφέρει πως τα στοιχεία του Οργανισμού δείχνουν ότι το πρόσημο ανάπτυξης θα είναι έστω ελαφρά θετικό.
Από την άλλη, όμως, στην εξαμηνιαία έκθεσή της για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα στη ζώνη του ευρώ, η ΕΚΤ προειδοποιεί πριν λίγες μέρες ότι οι προοπτικές παραμένουν εύθραυστες καθώς οι αυστηρότερες χρηματοπιστωτικές συνθήκες (που τελικά πυροδοτήθηκαν από τη ραγδαία αύξηση των επιτοκίων της) εξαπλώνονται ολοένα και περισσότερο στην πραγματική οικονομία, σε ένα περιβάλλον ασθενούς ανάπτυξης, υψηλού πληθωρισμού και αυξημένων γεωπολιτικών εντάσεων. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, η ΕΚΤ ανησυχεί για τη βιωσιμότητα των κρατικών χρεών και για τις επιχειρηματικές χρεοκοπίες λόγω του υψηλότερου κόστους χρηματοδότησης, αλλά και για τον κίνδυνο αδυναμίας εξυπηρέτησης των χρεών των νοικοκυριών. Πρόσθετη ανησυχία της αποτελεί το ενδεχόμενο να λάβει άτακτη μορφή η διόρθωση που καταγράφεται στον τομέα των ακινήτων .
ΟΙ ΔΙΑΡΚΕΙΣ ΚΡΙΣΕΙΣ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥΣ
Είναι σχεδόν μια τετραετία που η παγκόσμια κοινότητα αντιμετωπίζει τη μια μεγα-κρίση μετά την άλλη, χωρίς να προλαβαίνει να αποσβέσει τις επιπτώσεις της προηγούμενης : Πανδημία, ενεργειακή κρίση, εμφάνιση υψηλού πληθωρισμού, πόλεμος στην Ουκρανία, έκρηξη των τιμών στα είδη διατροφής και τώρα κρίση στη Γάζα/Μ. Ανατολή.
Για την τελευταία αυτή κρίση η προαναφερόμενη έκθεση της ΕΚΤ επισημαίνει πως μία κλιμάκωση της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή θα μπορούσε να προκαλέσει απότομη άνοδο της αποφυγής ρίσκου στις αγορές, αποκαλύπτοντας τις επικρατούσες ευπάθειες των επενδυτικών κεφαλαίων και των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, που παραμένουν ευάλωτα σε κινδύνους ρευστότητας, πιστώσεων και μόχλευσης.
Ο κ. Παγουλάτος ερωτάται αν θα μπορούσαμε να αντέξουμε τις συνέπειες από μια τυχόν περαιτέρω όξυνση στη Γάζα, που τότε πολύ πιθανόν να οδηγήσει σε διάχυση της κρίσης σ’ όλη την περιοχή της Μ. Ανατολής και ενδεχομένως σε διαταραχή των αγορών ενέργειας. Και τελικά αν υπάρχουν οι οικονομικές δυνατότητες να αντιμετωπιστούν τέτοιες νέες κρίσεις, αλλά και τα απαιτούμενα πολιτικά έως και ψυχικά περιθώρια. Π.χ. τελευταία, τα εκλογικά αποτελέσματα σε μια σειρά από περιπτώσεις (από τις κρατιδιακές εκλογές στη Γερμανία, την Ολλανδία, έως την Αργεντινή) δημιουργούν πολλούς προβληματισμούς.
Η ΕΛΛΕΙΨΗ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΗΝ ΠΙΟ ΚΡΙΣΙΜΗ ΕΠΟΧΗ
Η αντιμετώπιση της κατάστασης πολυκρίσης στην οποία ζούμε θα απαιτούσε έναν υψηλό βαθμό διεθνούς συνεργασίας. Ωστόσο, μάλλον βιώνουμε το αντίθετο, μια και πολλοί αναλυτές μιλούν για μια νέα εποχή ψυχρού πολέμου, που δεν περιορίζεται μόνο στην πολιτική και στους στρατιωτικούς συσχετισμούς, αλλά επεκτείνεται και στην οικονομία ή και σε ψυχολογική/πολιτισμική αποξένωση: Αντιπαλότητα –και όχι πλέον απλώς ανταγωνισμός- των ΗΠΑ και μέρους άλλων δυτικών χωρών με την Κίνα, σύγκρουση Ρωσίας –«Συλλογικής Δύσης» με ουδετερότητα έως και δυσφορία του «Παγκόσμιου Νότου» και τώρα λόγω Γάζας απομάκρυνση πολιτική, αλλά και ψυχολογική των ισλαμοαραβικών κοινωνιών με τις δυτικές χώρες που υποστηρίζουν σχεδόν χωρίς όρους το Ισραήλ. Μένει να φανεί -σε λίγες μέρες- αν στο διεθνές φόρουμ της COP28 στο Ντουμπάι οι αποκλίνουσες αυτές πολιτικές και οικονομικές στάσεις και συμφέροντα θα εμποδίσουν τη διεθνή συνεργασία και στο κορυφαίο για την ανθρωπότητα πρόβλημα των επομένων δεκαετιών που είναι η αντιμετώπιση της Κλιματικής Κρίσης
Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
Ο κ. Παγουλάτος πριν την ανάληψη της θέσης του Μονίμου Αντιπροσώπου της Ελλάδας στον ΟΟΣΑ και πέραν των ακαδημαϊκών καθηκόντων του, είχε υπάρξει εθνικός συντονιστής για τη Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης, που έλαβε χώρα από την άνοιξη του 2021 έως την άνοιξη του 2022. Η διάσκεψη αυτή, με τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών, ΜΚΟ κλπ. είχε καταλήξει σε μια σειρά από προτάσεις και ιδέες, τις οποίες κατέθεσε στα θεσμικά όργανα της ΕΕ, αν και χωρίς δεσμευτική ισχύ. Πάντως, πρόσφατα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε με ψήφισμά του αρκετές από αυτές τις προτάσεις, ακόμη και ριζοσπαστικές, όπως π.χ. η κατάργηση του κανόνα της ομοφωνίας στα Συμβούλια των Υπουργών και τις Συνόδους Κορυφής. Βεβαίως, ούτε αυτό το ψήφισμα είναι δεσμευτικό για τις κυβερνήσεις των χωρών μελών, αλλά ωστόσο έχει πολιτικό και ηθικό βάρος.
Πάντως, όπως συζητήθηκε στην εκπομπή, σήμερα η η Ευρώπη δίνει την εικόνα πως δεν είναι κυρίαρχη του εαυτού της. Δεν βρίσκεται σε θέση να παρέμβει σε γεωπολιτικές κρίσεις μείζονος σημασίας που την αφορούν άμεσα, όπως είναι ο πόλεμος στην Ουκρανία και τώρα η σύγκρουση στη Γάζα, Δεν δείχνει να ξέρει τι πρέπει και τι μπορεί να κάνει με νέες διευρύνσεις της. Σε ό,τι αφορά την οικονομία της, πέραν των ζητημάτων που προαναφέρονται, το μερίδιό της στο παγκόσμιο ΑΕΠ μειώνεται και μέχρι το 2030 μόνο η Γερμανία αναμένεται να βρίσκεται στις δέκα μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου. Επιπλέον, η Ευρώπη θα πρέπει να ανησυχεί για τη διάβρωση της ανταγωνιστικότητάς της σε παγκόσμιο επίπεδο, ιδιαίτερα σε σύγκριση με τις ΗΠΑ και την Κίνα που έχουν επενδύσει σημαντικά για τη στήριξη της πράσινης μετάβασης των οικονομιών τους.
Πολλοί πολιτικοί της ΕΕ κι αναλυτές, συμφωνούν πως για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων -από τα οποία δεν εξαρτάται πλέον η πρόοδος αλλά η ίδια η επιβίωση της Ένωσης- απαιτούνται θεσμικές αλλαγές, οι οποίες όμως είναι σχεδόν αδύνατον να γίνουν δεκτές από σειρά χωρών και πολιτικών δυνάμεων,. Η σύνθεση των κυβερνήσεων σε αρκετά κράτη μέλη είναι αποτρεπτική, το δε πολιτικό σκηνικό μετά τις επόμενες ευρωπαϊκές εκλογές προβλέπεται να είναι μάλλον ακόμη πιο πολύπλοκο. «Η ευρωπαϊκή ενοποίηση περνά μέσα από κρίσεις, μετά τις οποίες γίνεται ισχυρότερη» είναι η εμβληματική ρήση του Ζαν Μονέ. Ωστόσο, ο κ. Παγουλάτος ερωτάται κατά πόσον η ρήση αυτή εξακολουθεί να ισχύει στις σημερινές συνθήκες και συγκυρίες, για να απαντήσει θετικά.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΟΣΑ
Η συζήτηση ολοκληρώνεται με το πώς θα μπορούσε να συμβάλει ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) σ ’όλη αυτή την διεθνοπολιτική και διεθνοοικονομική έκρυθμη κατάσταση και ποιος είναι ο εν γένει σημερινός ρόλος του. Γιατί πολύ νερό έχει κυλήσει από το 1948 που ιδρυόταν ως Οργανισμός Ευρωπαϊκής Οικονομικής Συνεργασίας, με σκοπό τότε να διαχειριστεί το σχέδιο Μάρσαλ για την ανοικοδόμηση της Ευρώπης μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 1960 μετασχηματίστηκε στον σημερινό Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης και επέκτεινε την ιδιότητα του μέλους και σε μη ευρωπαϊκά κράτη. Σήμερα έχει 38 χώρες μέλη, με έμφαση τα τελευταία χρόνια στην συμπερίληψη περισσότερων κρατών της Λ. Αμερικής (Κολομβία, Κόστα Ρίκα, Χιλή), ενώ το 2004 μέλος έγινε και το Ισραήλ. Τελευταία χρόνια είδαμε να διαμορφώνονται με πρωτοβουλία του ΟΟΣΑ διεθνείς συμφωνίες για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής ιδιωτών και πολυεθνικών, μέσω της αξιοποίησης των διαφορετικών φορολογικών καθεστώτων, της ύπαρξης φορολογικών παραδείσων και της χρήσης των δι-ομιλικών σχέσεων και συμφωνιών. Ο κ. Παγουλάτος αναφέρει και μια σειρά από άλλες πρωτοβουλίες και προγράμματα που κινεί ο ΟΟΣΑ.
www.ertnews.gr
Διαβάστε περισσότερα… Read More
